Het meten van balans als belangrijke gezondheidsindicator

Balans is veel meer dan alleen een fysieke vaardigheid; het is een spiegel van onze algehele gezondheid en een potentiële voorspeller van onze levensduur. Vaak over het hoofd gezien, vormt balans het hart van vele essentiële lichaamsfuncties. Het verbindt het zenuwstelsel, de spieren en zintuigen in een subtiele, continue samenwerking om onze houding en stabiliteit te behouden. Door te begrijpen hoe ons balanssysteem werkt en waarom het zo belangrijk is, kunnen we nieuwe inzichten krijgen in ons welzijn en manieren ontdekken om onze gezondheid op lange termijn te optimaliseren. Uit onderzoek van veilighied.nl blijkt dat elke 5 minuten belandt een 65-plusser op de Spoedeisende Hulp na een valongeval.

Het Balanssysteem: Een Complexe Coördinatie

Het behouden van balans is een complexe taak die afhankelijk is van een harmonieuze samenwerking tussen verschillende lichaamssystemen. Centraal in dit proces staat het centrale zenuwstelsel (CZS), dat informatie ontvangt en integreert van drie hoofd-sensorische systemen:

Het Somatosensorische Systeem: Dit systeem bestaat uit receptoren in de huid, spieren en gewrichten, die sensaties zoals druk, vibratie en lichaamspositie detecteren. Het voorziet de hersenen van essentiële informatie over de positie en beweging van verschillende lichaamsdelen, wat cruciaal is voor het aanpassen en behouden van balans.
Het Vestibulaire Systeem: Gelegen in het binnenoor, detecteert dit systeem hoofdbewegingen en oriëntatie ten opzichte van de zwaartekracht. Het speelt een belangrijke rol bij het stabiliseren van het zicht en de houding, vooral tijdens snelle of plotselinge bewegingen.
Het Visuele Systeem: Ook zicht is essentieel voor balans. Het biedt de hersenen informatie over de externe omgeving, helpt bij het aanpassen van de houding en coördineert bewegingen op basis van objecten en obstakels in ons gezichtsveld.

Balans in het Lichaam: Een Dynamisch Proces

Balans is nooit statisch. Het is gebaseerd op een dynamisch proces, genaamd ‘lichaamssway’, waarbij voortdurend kleine correcties worden gemaakt om stabiliteit te behouden. Deze aanpassingen worden gecoördineerd door het centrale zenuwstelsel op basis van informatie van de drie eerder genoemde sensorische systemen. Bijvoorbeeld, wanneer je staat, maakt je lichaam constant micro-aanpassingen om onvrijwillige bewegingen te compenseren en een stabiele houding te behouden.

Dit proces is echter niet onfeilbaar. Een disbalans kan ontstaan als een van de sensorische systemen wordt aangetast of als de communicatie tussen deze systemen en het CZS wordt verstoord. Dit kan het gevolg zijn van verschillende factoren, zoals leeftijd, neurologische aandoeningen, letsel of zelfs een eenvoudig gebrek aan fitheid.

Balans als Gezondheidsindicator

Balans is noodzakelijk voor het uitvoeren van dagelijkse taken. Bewegen, werken, spelen of zelfs simpelweg je hoofd draaien vereist balans. Deze behoefte geldt voor iedereen, van topsporters tot ouderen.

De staat van onze balans kan veel vertellen over onze algehele gezondheid. Een slechte balans kan wijzen op onderliggende problemen in verschillende lichaamssystemen:

  • Indicator van Spierkracht en Coördinatie: Goede balans is vaak synoniem met sterke, goed gecoördineerde spieren. Slechte balans kan wijzen op spiermassaverlies, slechte coördinatie of neurologische problemen. Ouderen hebben bijvoorbeeld vaak moeite met balans door sarcopenie (leeftijdsgerelateerd spiermassaverlies) of degeneratie van zenuwbanen.
  • Spiegel van Neurologische Gezondheid: Het CZS fungeert als dirigent van onze balans. Neurologische aandoeningen, zelfs kleine, kunnen de communicatie tussen de sensorische systemen en het CZS verstoren, wat leidt tot balansproblemen. Een balansprobleem kan dus een vroeg teken zijn van ernstigere aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, multiple sclerose of neuropathieën.
  • Link met Cardiovasculaire Gezondheid: Onderzoek toont aan dat mensen met een betere balans vaak ook een betere cardiovasculaire gezondheid hebben. Regelmatige fysieke activiteit, essentieel voor balans, is namelijk ook gunstig voor hart en bloedvaten. Balans kan dus indirect de cardiorespiratoire capaciteit en algemene gezondheid weerspiegelen.
  • Voorkomen van Vallen en Letsel: Balans is vooral belangrijk bij het voorkomen van vallen, een belangrijke oorzaak van letsel, vooral bij ouderen. Deze verwondingen kunnen ernstige gevolgen hebben, zoals verminderde mobiliteit en kwaliteit van leven, en vaak leiden tot een snelle achteruitgang van de gezondheid.

Valpreventie de risicofactoren

Het screenen van risicofactoren voor vallen is essentieel, vooral bij ouderen. Naarmate we ouder worden, neemt het risico op vallen toe door een combinatie van intrinsieke factoren (zoals fysiologische veranderingen) en extrinsieke factoren (zoals de omgeving). Regelmatige beoordeling kan mensen identificeren die risico lopen, zelfs degenen die nog niet zijn gevallen maar zich onzeker voelen tijdens het lopen.

  • Intrinsieke factoren: Deze zijn direct gekoppeld aan de persoon en hun gezondheidstoestand. Ze omvatten verminderde spierkracht, verlies van flexibiliteit en tragere reflexen, evenals problemen met balans en gang. Cognitieve, visuele of gehoorproblemen kunnen ook het risico vergroten, net als medicijnen die alertheid of balans beïnvloeden.
  • Extrinsieke factoren: Deze zijn extern en hebben betrekking op de omgeving, zoals onvoldoende verlichting, gladde vloeren, gebrek aan leuningen bij trappen of obstakels zoals tapijten of kabels.

Het Samenspel van Intrinsieke en Extrinsieke Factoren bij Vallen

Vallen ontstaat vaak op het snijvlak van intrinsieke en extrinsieke factoren. Een persoon met balansproblemen loopt bijvoorbeeld een verhoogd risico om te vallen in een ongeschikte omgeving, zoals een slecht verlichte of rommelige woning. Door zowel intrinsieke factoren (zoals spierzwakte of verminderde reflexen) als extrinsieke factoren (zoals gladde vloeren of obstakels) te beoordelen, kunnen we beter begrijpen waarom vallen optreden.

Deze holistische aanpak stelt ons in staat om gerichte preventieve maatregelen te nemen, zoals het verbeteren van de fysieke conditie van de persoon of het aanpassen van de omgeving. Hierdoor kunnen we het risico op vallen en de mogelijke gevolgen ervan, zoals letsel en verminderde mobiliteit, aanzienlijk verminderen.

 

Balans testen?

DAVID Balans Systeem – Een Betrouwbare Oplossing voor Balansmeting

Het DAVID Balance-concept, aangedreven door de Ainone Balance-app, biedt snelle en eenvoudige beoordelingen van balans en neurologische prestaties. Het systeem omvat de Ainone-app, een mobiel apparaat en sensoren of een hartslagmonitor voor een naadloze verbinding. Dankzij de volledige integratie met de EVE-software worden alle balansgegevens veilig opgeslagen in het dossier.

De applicatie genereert numerieke waarden voor een kwantitatieve evaluatie van lichaamsswayparameters, wat objectieve inzichten biedt in balansprestaties. De meetgegevens kunnen gezondheidsveranderingen detecteren en professionals helpen om interventies beter af te stemmen.

Balans Verbeteren: De Sleutel tot een Lang en Gezond Leven

Balans verbeteren is op elke leeftijd mogelijk en essentieel voor het behoud van gezondheid en onafhankelijkheid. Activiteiten zoals yoga, tai chi of specifieke spierversterkende en proprioceptie-oefeningen kunnen de balans aanzienlijk verbeteren. Regelmatige balanstests helpen om veranderingen vroegtijdig op te sporen, zodat snel actie kan worden ondernomen om ernstige problemen te voorkomen.

Conclusie

Balans is niet alleen een kwestie van fysieke stabiliteit; het is een essentiële indicator van onze algehele gezondheid. Door balans regelmatig te monitoren, kunnen vallen worden voorkomen, gezondheidsproblemen worden opgespoord en mogelijk de levensduur worden verlengd. Het ontwikkelen van een goede balans is daarom een van de sleutels tot een langer, gezonder en onafhankelijker leven.